Wat als een VR-bril méér kan doen dan alleen afleiding bieden? Bij Joyce House werken directeur-bestuurder Irene Bernsen en haar zoon Solke Eugelink aan slimme toepassingen die écht verschil maken. Hun missie: VR als volwaardig onderdeel van de zorg en het behandelplan, met ruimte om te experimenteren, te leren en te verbeteren.
De impact van VR: persoonlijkere zorg, slimmer georganiseerd
Bij Stichting Joyce House in Smilde, Steenwijk, Wolvega en Roderesch staat persoonsgerichte zorg centraal. Directeur-bestuurder Irene Bernsen zoekt continu naar manieren om die zorg anders en beter te organiseren. Dat doet ze samen met haar zoon Solke Eugelink, mede-oprichter van het VR-bedrijf Beyond Barriers. Met elkaar werken ze aan een veelbelovende innovatie: Virtual Reality als structureel onderdeel van het behandelplan.
“We willen VR niet als gimmick of leuk extraatje,” zegt Irene. “Het moet écht iets toevoegen voor de bewoners én voor het team.”
Samen bouwen aan betere zorg
Toen Irene begon bij Joyce House, wist ze dat ze dingen anders wilde aanpakken. Minder top-down, meer ruimte voor experimenten en samenwerking. “We moeten in de zorg naar nieuwe vormen van organiseren kijken,” zegt ze. “Daar hoort voor mij ook bij dat we familie betrekken en niet bang zijn om te proberen.”
Een opvallend voorbeeld daarvan is dat ouders van bewoners inmiddels in loondienst werken op de locatie. “Dat was spannend, maar het werkt fantastisch,” vertelt Irene. “Deze ouders zaten tot over hun oren in het mantelzorgen. Nu hebben ze een baan én zijn ze bij hun kind. Het geeft rust, voor hen en voor het team.”
VR die écht bijdraagt
Werken met ouders is niet het enige waarin Joyce House zich onderscheidt: ook op het gebied van VR onderzoeken ze de mogelijkheden. In veel zorgorganisaties wordt VR vooral ingezet als ontspanning of leuke afleiding. Joyce House pakt het anders aan: hier wordt Virtual Reality stapsgewijs verankerd in het behandelplan. Samen met gedragswetenschappers, begeleiders en bewoners ontwikkelt Beyond Barriers toepassingen die aansluiten bij individuele behoeften.
Solke: “Bij de één helpt VR om spanning te verminderen of agressie te reguleren. Bij een ander draait het juist om activeren, zelfvertrouwen of nieuwe ervaringen opdoen. We kijken steeds: wat is het doel en wat heeft deze persoon nodig?”
Data, experimenteren en ruimte om te leren
De aanpak bij Joyce House is doordacht. Vooraf spreken Solke en zijn collega Tiko met de persoonlijk begeleiders: “Wat zijn hobby’s van deze bewoner? Wat vindt iemand leuk? Waar willen we in het behandelplan op inzetten?”
Er wordt ook veel gemeten en geëvalueerd. “We verzamelen data over hoe bewoners reageren,” zegt hij. “Niet alleen scores uit de VR-sessies, maar ook observaties van begeleiders. Sommige bewoners kunnen zelf niet goed aangeven wat ze ervaren, maar laten het wel zien in gedrag.”
Omdat Joyce House een kleine en flexibele organisatie is, is er ruimte om te experimenteren. “We nemen bewust de tijd om te onderzoeken wat werkt,” zegt Irene. “Het doel is dat VR niet een trucje is, maar echt onderdeel wordt van hoe we zorg bieden.”
Concreet resultaat op de werkvloer
De resultaten zijn zichtbaar. Irene: “We hebben een bewoner die eerder maar een paar seconden geconcentreerd bezig kon zijn. Door de VR-sessies is dat langzaam opgebouwd naar een paar minuten. Nu kan ze bijvoorbeeld zelf de dieren voeren, en heeft de begeleider even de handen vrij. Dat geeft rust voor iedereen.”
“Je moet je voorstellen dat het uitdagend is om iemand zover te krijgen dat ‘ie andere of grotere bewegingen gaat maken dan hij of zij normaal doet”, vult Solke aan. “Met een VR-bril op kan de cliënt ineens een samoerai in Japan zijn, die allerlei fruit op zich af ziet vliegen. De client moet dan, met in iedere hand een katana (zwaard), watermeloenen, aardbeien en ander fruit doormidden slaan. Dat is een heel leuk spelletje, waarbij je ongemerkt grote armbewegingen maakt.
Op die manier brengen we mensen op een leuke manier in beweging. En wat ook mooi is: je bent echt in één keer in een totaal andere omgeving met beeld en geluid. En dat is wel wat heel bijzonder aan VR is.”
Nieuwe werelden openen
Voor een bewoner die rolstoelgebonden is en dus altijd afhankelijk van andere mensen, is het fantastisch om ‘op reis’ te gaan: even op een ochtend naar Rio de Janeiro, bijvoorbeeld.
“We hadden een bewoner die volledig verlamd is en alleen kan communiceren via een spraakcomputer,” vertelt Irene. “Voor hem was het een ongelooflijke ervaring om in een virtuele achtbaan te gaan. Je zag de blijdschap op zijn gezicht.”
“Je kunt VR-technologie dus voor zoveel meer inzetten dan alleen relaxen”, gaat Solke verder. “Natuurlijk is ontspanning heel goed en nuttig, maar VR kan op zoveel manieren helpen en ondersteunen.”
Van snoezelruimte tot structurele toepassing
Toch gebruikt Joyce House VR ook voor ontspanning, bijvoorbeeld voor medewerkers: zo is er inmiddels een digitale snoezelruimte, waar bewoners én begeleiders tot rust kunnen komen. Want als begeleiders ontspannen zijn en relaxter aan een dienst beginnen, of tussendoor een momentje kunnen opladen, dan heeft iedereen daar baat bij.
Ambitie: minder dwang, meer kwaliteit van leven
En er zijn nog meer mogelijkheden, die ook verkend worden. Irene: “We hopen dat VR bijdraagt aan het verminderen van de inzet van vrijheidsbeperkende maatregelen. Als we onrust of angst op een andere manier kunnen reguleren, hoeven we misschien minder in te grijpen.”
Ook fysieke achteruitgang kan mogelijk vertraagd worden. “Door VR stimuleren we beweging en activering, en dat draagt bij aan een hogere kwaliteit van leven. Misschien kunnen ouders hun kind daardoor langer bij zich houden. Dat zou prachtig zijn.”
Makkelijk om mee te werken
Op dit moment hangt het gebruik van de VR-brillen nog erg af van de aanwezigheid van Solke en Tiko, maar dat willen ze veranderen. In de toekomst moet het VR-systeem nog laagdrempeliger worden, zodat medewerkers er makkelijk zelf mee kunnen werken.
Solke: “We werken aan een app waarmee begeleiders zelf VR-sessies kunnen starten. Dan is het echt ingebed in de dagelijkse zorg, zonder dat wij er steeds fysiek bij hoeven te zijn.”
Samen leren, samen delen
Joyce House ziet zichzelf niet als eindstation, maar als proeftuin. Irene: “We hopen dat andere zorgorganisaties zien wat er mogelijk is als je VR serieus neemt als zorginstrument. En we delen onze ervaringen graag, want alleen samen komen we verder.”